Gelişimi Etkileyen Faktörler
Gelişim üzerinde kalıtım – çevre ve zaman faktörleri etkilidir. Şimdi bunları sırasıyla inceleyelim.
Kalıtım: Bireyin bedensel ve ruhsal özelliklerinin kadın ve erkek kromozomları yoluyla bir kuşaktan diğerine aktarılmasına kalıtım denir. Anne ve babadan çocuğa kalıtım yoluyla geçen yapıya genotip denir. Fenotip ise bu genetik yapının dışarıdan gözlenebilen şeklidir. Fenotipi, genotip ve çevrenin etkileşimi belirler. Zeka ve bedensel özellikler büyük oranda genotiple belirlenir. Değişik fenotiplerin oluşmasında doğum öncesi, doğum sırası, doğum sonrası ve çevre etkilidir. Örneğin zekanın sınırı genotip ile çizilir. Fakat gözlenen zekada çevrenin etkisi vardır.
Çevre: Döllenmeden başlayarak tüm gelişim dönemlerine etki eden dış uyarıcılara çevre denir. Bu açıdan doğum
öncesi etmenler, doğum sırasındaki etmenler, doğum sonrası etmenler, yorgunluk, hastalıklar, kazalar, savaşlar, aile, arkadaş grupları, sosyo-ekonomik ve kültürel düzey, eğitim, kitle iletişim araçları çevreye örnek verilebilir.
Zaman: Meydana gelen olayları belirli bir sıra içerisinde veren kavrama zaman denir. Zaman çeşitli açılardan bireyi etkiler. Örneğin geceliğin ilk üç ayı gelişim açısından büyük önem taşır. Bu bireyin bireysel gelişim zamanı ile ilgilidir. Bir de toplumsal gelişim zamanı vardır.
Bundan yirmi yıl önce internet ve cep telefonu ne derecede biliniyor ve kullanılıyordu. Şu an ise bunlardan habaderdar olmayanlar yok denecek kadar az ve bunlar hayatımızın bir parçası haline gelerek hayatımıza yön veren unsurlar arasına gitmiştir. Bu duruma tarihsel zaman denir.